Hạch toán kế toán là gì? Đặc điểm và phân loại hạch toán kế toán

Hạch toán là gì? Hạch toán kế toán là gì? Hạch toán có những đặc điểm gì? Có những loại hạch toán kế toán nào? Bài viết này của hóa đơn điện tử MISA MeInvoice sẽ đưa ra câu trả lời cho các bạn đọc.

Lưu ý: Trước khi tìm hiểu về hạch toán, bạn sẽ có thể muốn xem tổng quan về ngành kế toán gồm công việc, mức lương và lộ trình của kế toán. Hãy click vào bài viết dưới đây để tìm hiểu

Xem thêm: Kế toán là gì? Công việc, mức lương và lộ trình thăng tiên

I. Hạch toán là gì?

Hạch toán là một hệ thống điều tra bao gồm 4 quá trình sau đây: quan sát, đo lường, tính toán và ghi chép với mục nhằm quản lý các hoạt động kinh tế một cách chặt chẽ hơn.

Cụ thể về 4 quá trình trên được diễn giải như sau:

Quá trình	Mô tả
1. Quan sát	Đây là quá trình được tiến hành đầu tiên trong quá trình quản lý nhằm ghi nhận của đối tượng cần thu thập.
2. Đo lường	Sau khi đã quan sát, người ta tiến hành lượng hóa các đối tượng (các hao phí trong sản xuất và của cải) bằng các đơn vị đo lường thích hợp.
3. Hạch toán	Quá trình này được thực hiện bằng các phương pháp phân tích tổng hợp, phép tính để biết được mức độ thực hiện và hiệu quả của mỗi quá trình kinh tế.
4. Ghi chép	Đây là quá trình ghi nhận lại, xử lý kết quả của các hoạt động kinh tế để sau đó có cơ sở đưa ra các quyết định phù hợp.

II. Phân loại hạch toán

Hiện có 3 loại hạch toán sau đây:

• Hạch toán nghiệp vụ: là sự quan sát, phản ánh và kiểm tra từng nghiệp vụ và quá trình kinh tế cụ thể, phục vụ cho việc chỉ đạo thường xuyên, kịp thời tình hình thực hiện các quá trình và nghiệp vụ này.
• Hạch toán thống kê: là môn khoa học giúp con người nghiên cứu về mặt lượng của các hiện tượng kinh tế xã hội với số lượng lớn, trong điều kiện địa điểm và thời gian cụ thể. Mục đích của bộ môn này là rút ra bản chất, quy luật của các hiện tượng kinh tế, xã hội được nghiên cứu.
• Hạch toán kế toán: đây là loại hạch toán phổ biến và thường được dùng nhất trong cả 3 loại hạch toán. Hạch toán kế toán sẽ được phân tích một cách kỹ lưỡng dưới đây.

III. Hạch toán kế toán là gì? Thước đo của hạch toán kế toán

Hạch toán kế toán (hay gọi với tên quen thuộc là kế toán) là môn khoa học phản ánh các mặt của hoạt động kinh tế tài chính ở các đơn vị, tổ chức xã hội. Cụ thể, môn khoa học này giúp con người thu nhận, xử lý, cung cấp những thông tin về tài sản nhằm mục đích kiểm tra toàn bộ tài sản và các hoạt động kinh tế tài chính của một đơn vị.

Hạch toán kế toán thường sử dụng 3 thước đó sau đây:

• Thước đo hiện vật: Sử dụng các phương thức như cân, đo, đong, đếm với các đơn vị là trọng lượng (g, tấn); độ dài (mét); diện tích (m2) để đo lường đối tượng.
• Thước đo lao động: Dùng để có thể xác định giá trị lao động hao mòn và năng suất lao động, từ đó làm căn cứ xác định giá trị lao động và tính lương thưởng. Thông thường, thước đo hiện vật và thước đo lao động hay được sử dụng với nhau.
• Thước đo giá trị: Sử dụng để tính toán được các chỉ tiêu về các loại vật tư, tài sản khác nhau với đơn vị là tiền tệ làm thước đo. Thước đo này giúp so sánh các chỉ tiêu kinh tế nhằm đánh giá hiệu quả kinh doanh và hiệu quả sử dụng vốn.

IV. Phân loại hạch toán kế toán

1. Phân loại dựa vào mức độ, tính chất thông tin

Có 2 loại hạch toán kế toán theo cách phân loại này như sau:

• Kế toán tổng hợp: Với loại hạch toán này, thông tin kế toán sẽ được ghi chép, thu nhập, cung cấp ở dạng tổng quát theo dựa theo những chỉ tiêu tổng hợp bằng thước đo tiền tệ.
• Kế toán chi tiết: Với loại hạch toán này, thông tin sẽ được thu nhận và cung cấp ở dạng chi tiết về một chỉ tiêu tổng hợp được kế toán tổng thực hiện. Những chỉ tiêu này có thể được đo bằng thước đo tiền tệ, lao động hoặc hiện vật.

2. Dựa vào cách thu nhận thông tin

Có 2 loại hạch toán kế toán theo cách phân loại này như sau:

• Kế toán đơn: Ở loại hạch toán kế toán này, các thông tin về nghiệp vụ kinh tế tài chính sẽ được ghi chép, thu nhận một cách riêng biệt, độc lập.
• Kế toán kép: Với hạch toán kế toán kép, những thông tin về các nghiệp vụ tài chính, kinh tế sẽ được ghi chép, thu nhận theo đúng nội dung, sự vận động biện chứng giữa những đối tượng kế toán.

3. Dựa vào phạm vi thông tin kế toán cung cấp

Có 2 loại hạch toán kế toán theo cách phân loại này như sau:

• Kế toán tài chính: Loại kế toán này có nhiệm vụ thu nhận, xử lý, cung cấp thông tin cho những đối tượng bên ngoài doanh nghiệp sử dụng và có thước đo tiền tệ.

Xem thêm: Kế toán tài chính là gì? Công việc, vai trò của kế toán tài chính

• Kế toán quản trị: Loại kế toán này sẽ thu nhận, tổng hợp và cung cấp thông tin giá trị cho các nhà quản trị doanh nghiệp nhằm quản lý, nghiên cứu để đề ra các quyết định chiến lược trong hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp. Cả 3 loại thước đo sẽ được sử dụng ở loại hạch toán kế toán này.

4. Dựa vào mục đích, đặc điểm của đơn vị kế toán

Có 2 loại hạch toán kế toán theo cách phân loại này như sau:

• Kế toán công: Các đơn vị hoạt động phi lợi nhuận hoặc không có tính chất kinh doanh sẽ thường tiến hành loại hạch toán này.
• Kế toán doanh nghiệp: Các đơn vị hoạt động sản xuất, kinh doanh với mục đích chính là lợi nhuận sẽ tiến hành loại hạch toán này.

V. Đặc điểm của hạch toán kế toán

1. Đối tượng nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu của hạch toán kế toán thường là về các hoạt động kinh tế tài chính như sau:

• Sự biến động về tài sản, vốn
• Sự luân chuyển của tài sản
• Quá trình vận động của vốn trong các đơn vị, tổ chức

2. Phương pháp nghiên cứu

Ngoài 3 thước đo là thước đo hiện vật, thước đo lao động, thước đo giá trị thì hạch toán kế toán còn kết hợp một số phương pháp khác như: phương pháp tài khoản, phương pháp tổng hợp, phương pháp chứng từ, phương pháp tính giá và cân đối kế toán.

3. Thông tin hạch toán kế toán

Thông tin hạch toán kế toán được hiểu là những thông tin về sự tuần hoàn của vốn. Ở mỗi doanh nghiệp, quá trình từ cung cấp vật tư cho tới sản xuất, tiêu thụ đều được phản ánh đầy đủ và chi tiết qua thông tin kế toán.

Thông tin hạch toán kế toán luôn thể hiện hai mặt của mỗi hiện tượng và quá trình: tăng và giảm, dư thừa và thâm hụt, tài sản và nguồn vốn … Chính vì vậy, những thông tin thu thập đều là kết quả của quá trình có 2 mặt.

V. Vai trò của hạch toán kế toán

✅Vai trò	⭐Diễn giải
✅Phục vụ cho nhà quản lý	⭐Dựa vào thông tin hạch toán, các cấp quản lý có thể lập ra và dễ dàng kiểm soát được kế hoạch khả thi để phát triển doanh nghiệp
✅Phục vụ cho nhà đầu tư	⭐Các nhà đầu tư sẽ nắm được thông tin về hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp và khả năng dùng vốn đầu tư của doanh nghiệp đó dựa vào thông tin kế toán, từ đó quyết định có nên đầu tư cho doanh nghiệp đó hay không.
✅Phục vụ cho cơ quan nhà nước	⭐Nhờ việc thanh kiểm tra và nắm bắt số liệu, cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ nắm được tình hình kinh doanh và lợi nhuận của các doanh nghiệp, từ đó đặt ra chính sách thuế, đầu tư hỗ trợ phù hợp nhất.

VI. Yêu cầu, nhiệm của của hạch toán kế toán

1. Những yêu cầu

• Đảm bảo tính thống nhất cho tài liệu được cung cấp: Công tác kế toán được tổ chức thống nhất theo một hệ thống từ trung ương tới các đơn vị kinh tế. Vì vậy, những tài liệu kế toán cung cấp phải đảm bảo tính thống nhất, cụ thể là tổ chức công tác kế toán ở mỗi ngành, doanh nghiệp phải thực hiện đúng quy định của nhà nước.
• Đảm bảo tính chính xác, trung thực, khách quan: Những thông tin của kế toán cần phải chính xác và khách quan, đúng với bản chất của các hoạt động kinh tế để các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền và những cấp quản lý của doanh nghiệp nhận thức chính xác hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp, từ đó đưa ra những giải pháp đúng đắn để khai thác tối đa hiệu suất hoạt động và hạn chế các hoạt động kém hiệu quả.
• Đảm bảo tính kịp thời: Để phát triển được kinh tế trong nước và mở rộng hơn nữa sự phát triển thì những người quản lý cũng cần nắm bắt kịp thời những thông tin về hoạt động kinh tế, tình hình tài chính từng thời điểm và thời kỳ, từ đó đưa ra được những quyết định thích hợp, đúng đắn nhất.
• Đảm bảo sự rõ ràng, dễ hiểu: Những thông tin kế toán cung cấp phải rõ ràng, dễ hiểu và chính xác để các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền kịp thời phát hiện và ngăn chặn những sai phạm trong hoạt động quản lý tài chính của các doanh nghiệp.

2. Những nhiệm vụ

• Thu nhận, xử lý những tài sản thuộc sở hữu của doanh nghiệp.
• Kiểm tra tình hình chỉ tiêu kế hoạch, kiểm tra hoạt động sử dụng các tài sản, thực hiện những hoạt động kinh tế tài chính của đơn vị.

VII. Lời kết

Trên đây là toàn bộ những thông tin mà các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân cần biết về hạch toán kế toán. Nếu thấy bài viết này hữu ích, đừng quên chia sẻ tới những người khác nhé. Chúc các bạn đọc có nhiều thành công hơn nữa trong ngành kế toán.